تعمیر موتور خودرو چینی: راهنمای جامع عیب یابی، نگهداری و تعمیرات - بخش دوم

رایج‌ترین تعمیرات موتور در خودروهای چینی

تعمیرات مرتبط با سرسیلندر (سوختن واشر، تراشکاری، آب‌بندی)

• مشکل: سوختن یا نیم‌سوز شدن واشر سرسیلندر (Blown Head Gasket). زمانی رخ می‌دهد که آب‌بندی بین بلوک سیلندر و سرسیلندر از بین می‌رود.
• علائم:
  • مخلوط شدن روغن و آب (روغن شیری رنگ یا وجود چربی در منبع انبساط آب رادیاتور).
  • گرم شدن بیش از حد موتور (جوش آوردن).
  • کم شدن مداوم آب رادیاتور بدون نشتی خارجی مشخص.
  • خروج دود سفید غلیظ از اگزوز (حتی پس از گرم شدن موتور).
  • کاهش قدرت و کشش موتور.
  • بد کار کردن موتور یا لرزش، به‌خصوص در ابتدای روشن شدن.
  • مشاهده حباب در رادیاتور هنگام گاز دادن.
• تعمیرات:
  • باز کردن سرسیلندر: این اولین قدم است که نیازمند خالی کردن مایع خنک‌کننده و روغن، و باز کردن قطعات متصل به سرسیلندر (منیفولدها، سیستم تایمینگ و…) است.
  • بررسی دقیق سرسیلندر و بلوک: سطح تماس هر دو قطعه باید از نظر تاب برداشتن (Warping) با ابزار دقیق بررسی شود. در صورت وجود تاب، نیاز به کف‌تراشی سرسیلندر (و گاهی بلوک) است تا سطحی کاملاً صاف ایجاد شود.
  • بررسی ترک: سرسیلندر (و گاهی بلوک) باید از نظر وجود ترک‌های احتمالی بررسی شود.
  • تعویض واشر سرسیلندر: استفاده از واشر با کیفیت و مناسب برای مدل خودروی شما حیاتی است.
  • آب‌بندی سوپاپ‌ها (در صورت نیاز): هنگام باز بودن سرسیلندر، معمولاً وضعیت آب‌بندی سوپاپ‌ها نیز بررسی و در صورت نیاز، تعمیر (آب‌بندی یا تعویض سیت و گاید) می‌شود.
  • بستن سرسیلندر: پیچ‌های سرسیلندر باید با ترتیب و گشتاور (Torque) مشخص شده توسط کارخانه سازنده و معمولاً با پیچ‌های نو بسته شوند.
  • رفع علت اصلی: مهم‌تر از همه، باید علت اولیه سوختن واشر (مانند خرابی ترموستات، واتر پمپ، یا فن) پیدا و رفع شود تا مشکل دوباره تکرار نگردد.

روغن‌سوزی (علل و تعمیرات مربوط به رینگ و پیستون یا گاید سوپاپ)

• مشکل: مصرف بیش از حد روغن موتور که از طریق سوختن آن در محفظه احتراق اتفاق می‌افتد.
• علائم:
  • خروج دود مایل به آبی از اگزوز، به‌خصوص هنگام گاز دادن ناگهانی یا در سربالایی‌ها. گاهی اوقات این دود در ابتدای روشن کردن موتور سرد نیز دیده می‌شود.
  • کاهش محسوس سطح روغن موتور بین دو تعویض روغن.
  • چرب شدن سر شمع‌ها.
  • کاهش قدرت موتور در موارد شدید.
• علل اصلی و تعمیرات:
  • فرسودگی یا چسبندگی رینگ‌های پیستون: اگر رینگ‌ها (به‌خصوص رینگ روغن) خاصیت فنری خود را از دست داده یا به دلیل رسوبات کربن در شیارهای پیستون گیر کنند، نمی‌توانند روغن را به‌خوبی از روی دیواره سیلندر پاک کنند و روغن به محفظه احتراق راه پیدا می‌کند.
    • تعمیر: این مورد معمولاً نیاز به تعمیر اساسی موتور (Overhaul) دارد که شامل باز کردن کامل موتور، اندازه‌گیری سیلندرها، تعویض رینگ و پیستون (و احتمالاً تراشکاری سیلندرها) می‌شود.
  • خرابی یا فرسودگی لاستیک ساق سوپاپ (Valve Stem Seals): این کاسه‌نمدهای کوچک در سرسیلندر، از نشت روغن به محفظه احتراق از کنار ساق سوپاپ جلوگیری می‌کنند. با گذشت زمان یا در اثر حرارت زیاد، خشک و شکننده شده و کارایی خود را از دست می‌دهند.
    • تعمیر: تعویض لاستیک‌های ساق سوپاپ. این کار معمولاً با باز کردن سرسیلندر انجام می‌شود، هرچند در برخی موتورها با ابزار مخصوص بدون باز کردن سرسیلندر نیز امکان‌پذیر است، اما روش اول اصولی‌تر است و امکان بررسی سایر اجزای سرسیلندر را نیز فراهم می‌کند.
  • گشادی گاید سوپاپ (Valve Guides): اگر بوش‌هایی که ساق سوپاپ در آن‌ها حرکت می‌کند (گاید) بیش از حد گشاد شوند، روغن می‌تواند از آنجا نیز نشت کند.
    • تعمیر: تعویض گایدهای سوپاپ که نیازمند باز کردن سرسیلندر و تجهیزات تراشکاری است.

یاتاقان زدن (علل و تعمیرات)

• مشکل: از بین رفتن لایه روغن بین یاتاقان‌ها و میل‌لنگ یا شاتون، که منجر به تماس فلز با فلز، افزایش دما، و ذوب شدن یا تغییر شکل یاتاقان‌ها می‌شود. این یکی از جدی‌ترین خرابی‌های موتور است.
• علائم:
  • صدای “تق تق” یا “لق لق” مشخص از قسمت پایینی موتور که معمولاً با افزایش دور موتور، شدت و فرکانس آن بیشتر می‌شود.
  • روشن شدن چراغ هشدار فشار روغن (حتی به‌صورت چشمک‌زن).
  • کاهش قدرت موتور.
  • وجود براده‌های فلزی براق در روغن موتور هنگام تعویض.
• علل اصلی:
  • فشار پایین روغن: ناشی از خرابی پمپ روغن (اویل پمپ)، گرفتگی فیلتر روغن یا لوله‌های مکش روغن، یا سطح پایین روغن.
  • کیفیت یا گرید نامناسب روغن: استفاده از روغن بیش از حد رقیق یا روغن بی‌کیفیت که فیلم پایداری ایجاد نمی‌کند.
  • رقیق شدن روغن با بنزین یا آب.
  • افزایش بار یا فشار ناگهانی بر موتور سرد.
  • فرسودگی طبیعی پس از کارکرد بسیار بالا.
• تعمیرات:
  • تعمیر اساسی موتور: یاتاقان زدن تقریباً همیشه نیازمند باز کردن کامل موتور است.
  • بررسی و احتمالاً تراشکاری یا تعویض میل‌لنگ: سطح میل‌لنگ در محل تماس با یاتاقان‌ها آسیب می‌بیند و باید بررسی و در صورت امکان تراشکاری شود. اگر آسیب زیاد باشد، میل‌لنگ باید تعویض گردد.
  • بررسی شاتون‌ها: شاتون‌ها نیز باید از نظر تغییر شکل یا آسیب بررسی شوند.
  • تعویض تمامی یاتاقان‌ها (ثابت و متحرک): با یاتاقان‌های نو و با سایز مناسب (استاندارد یا تعمیراتی، بسته به وضعیت میل‌لنگ).
  • تعویض پمپ روغن (اویل پمپ): تعویض اویل پمپ در زمان تعمیر یاتاقان‌ها قویاً توصیه می‌شود، زیرا خرابی آن یکی از علل اصلی یاتاقان زدن است.
  • شستشوی کامل مجاری روغن: برای اطمینان از عدم وجود براده یا آلودگی.

مشکلات سیستم خنک‌کاری (جوش آوردن، نشتی‌ها، خرابی واتر پمپ و ترموستات)

• مشکل: ناتوانی سیستم در حفظ دمای موتور در محدوده مناسب.
• علائم:
  • بالا رفتن آمپر آب (نشانگر دما) به سمت محدوده قرمز.
  • بخار زدن از زیر کاپوت (جوش آوردن.(
  • مشاهده نشتی مایع خنک‌کننده (معمولاً سبز، قرمز یا آبی رنگ) در زیر خودرو.
  • کم شدن سطح مایع خنک‌کننده در منبع انبساط یا رادیاتور.
  • کارکرد دائمی یا کار نکردن فن خنک‌کننده.
  • عملکرد ضعیف بخاری خودرو در هوای سرد (می‌تواند نشانه خرابی ترموستات یا پایین بودن سطح مایع باشد(.
• تعمیرات رایج:
  • تعویض ترموستات: اگر ترموستات در حالت بسته گیر کند، باعث جوش آوردن سریع می‌شود. اگر در حالت باز گیر کند، موتور دیر گرم شده و مصرف سوخت بالا می‌رود. تعویض آن معمولاً ساده و کم‌هزینه است.
  • تعویض واتر پمپ: واتر پمپ‌ها به دلیل کارکرد مداوم، دچار فرسودگی بلبرینگ (ایجاد صدا) یا خرابی آب‌بند (نشتی) می‌شوند. تعویض واتر پمپ اغلب همزمان با تعویض تسمه تایم توصیه می‌شود.
  • رفع نشتی‌ها: پیدا کردن محل دقیق نشتی (شلنگ‌ها، بست‌ها، رادیاتور، رادیاتور بخاری، واشرها) و تعویض یا تعمیر قطعه معیوب.
  • تعمیر یا تعویض رادیاتور: رادیاتورها ممکن است به دلیل خوردگی، گرفتگی داخلی یا ضربه دچار نشتی یا کاهش کارایی شوند. گاهی قابل تعمیر هستند، اما اغلب تعویض می‌شوند.
  • عیب‌یابی سیستم فن: بررسی فیوز، رله، سنسور دمای آب فعال‌کننده فن، و خود موتور فن و تعویض قطعه معیوب.
  • هواگیری سیستم خنک‌کاری: پس از هر تعمیری که نیاز به تخلیه مایع خنک‌کننده دارد، هواگیری صحیح سیستم برای عملکرد درست آن ضروری است.

خرابی‌های مربوط به سیستم تایمینگ (پاره شدن تسمه/زنجیر تایم)

• مشکل: از دست رفتن هماهنگی بین میل‌لنگ و میل سوپاپ به دلیل پارگی تسمه، رد کردن دندانه تسمه، یا کشیدگی و خرابی زنجیر تایم.
• علائم قبل از پارگی:
  • صدای غیرعادی (جیر جیر، ساییدگی یا تق تق) از قسمت جلوی موتور (محل قرارگیری تسمه/زنجیر).
  • مشکل در استارت خوردن یا بد کار کردن موتور (در صورت رد کردن تایم).
• علائم هنگام پارگی/شکست:
  • خاموش شدن ناگهانی موتور در حین حرکت.
  • عدم استارت خوردن موتور (موتور آزادانه می‌چرخد یا قفل می‌کند).
  • در موتورهای Interference (که اکثر موتورهای امروزی هستند)، صدای برخورد شدید قطعات داخلی (پیستون و سوپاپ).
• تعمیرات:
  • در صورت پارگی تسمه/زنجیر در موتور Interference: آسیب تقریباً قطعی است. نیاز به باز کردن سرسیلندر، تعویض سوپاپ‌های کج شده، بررسی پیستون‌ها و حتی گاهی بلوک سیلندر است. این یک تعمیر اساسی و پرهزینه محسوب می‌شود.
  • در صورت پارگی تسمه/زنجیر در موتور Non-Interference: آسیب معمولاً کمتر است و با تعویض تسمه یا زنجیر تایم و تنظیم مجدد تایمینگ، موتور دوباره کار خواهد کرد. (تشخیص نوع موتور بسیار مهم است).
  • تعویض پیشگیرانه: بهترین راه، تعویض مجموعه کامل تایمینگ (تسمه/زنجیر، سفت‌کن، هرزگردها) در کیلومتر یا زمان توصیه شده توسط سازنده است. این هزینه به‌مراتب کمتر از هزینه تعمیرات پس از پارگی است.

ایرادات توربوشارژر (در صورت وجود)

• مشکل: بروز نقص در عملکرد توربوشارژر که منجر به کاهش قدرت یا آسیب‌های دیگر می‌شود.
• علائم:
  • کاهش محسوس شتاب و قدرت موتور (عدم احساس “بوست”).
  • صدای سوت یا زوزه غیرعادی و بلند از موتور که با دور موتور تغییر می‌کند.
  • خروج دود آبی (روغن‌سوزی از سمت توربو) یا دود سیاه (نسبت هوا به سوخت نامناسب) از اگزوز.
  • افزایش مصرف روغن.
  • مشاهده روغن‌ریزی در اطراف توربو یا در لوله‌های هوای ورودی (اینترکولر).
  • روشن شدن چراغ چک موتور.
• علل اصلی:
  • مشکلات روغن‌کاری: اصلی‌ترین دلیل خرابی توربو! استفاده از روغن نامناسب، تاخیر در تعویض روغن، فشار پایین روغن، یا گرفتگی لوله‌های رفت و برگشت روغن توربو.
  • گرم شدن و خنک شدن نامناسب: عدم رعایت زمان لازم برای گرم شدن روغن قبل از رانندگی پرفشار و عدم انتظار برای خنک شدن توربو قبل از خاموش کردن موتور پس از رانندگی سنگین.
  • ورود اجسام خارجی: از طریق فیلتر هوای پاره یا نقص در سیستم اگزوز.
  • فرسودگی طبیعی بلبرینگ‌ها و آب‌بندها.
• تعمیرات:
  • تشخیص دقیق: بررسی لقی محور توربو، وضعیت پره‌ها، وجود روغن در لوله‌ها و بررسی سیستم روغن‌رسانی به توربو.
  • تعمیر یا تعویض کارتریج (CHRA): در برخی موارد، بخش مرکزی توربو شامل محور، پره‌ها و بلبرینگ‌ها قابل تعویض است.
  • تعویض کامل توربوشارژر: اگر آسیب شدید باشد یا تعمیر کارتریج به‌صرفه نباشد، کل مجموعه توربو تعویض می‌شود.
  • بررسی و تمیز کردن لوله‌های روغن و هوا: اطمینان از عدم گرفتگی لوله‌های روغن و تمیز کردن اینترکولر و لوله‌های هوا از روغن جمع شده.
  • رفع علت اصلی: پیدا کردن و رفع دلیل خرابی توربو (مثلاً مشکل در روغن‌رسانی) برای جلوگیری از خرابی مجدد قطعه نو ضروری است.